تیم خلیج فارس (پارسیمن)

ازعجایب باستانی ایران به شمارمیرود که باوسایل ابتدایی دردل کوه ساخته شده است وهنوزهم انسان درآن ساکن است!

🔸یکی از مسائل مهم ساختمانی در تاریخ معماری جهان، انتقال سطح مربع به دایره در فضا بوده است. این مسئله برای اولین بار به دست معماران ایرانی حل شد. زمان اختراع این گوشه‌سازی را متعلق به اواخر دوره اشکانی می‌دانند که در دوره ساسانی به خصوص در دوران اسلامی تکامل می‌یابد.

🔸معماران ایرانی عصر اشکانی، برای نخستین بار به دنبال راه‌حل مسئله قرارگیری دایره‌ی گنبد بر روی مربع «بِشَن» (1) بودند. در معماری ساسانی جهت تبدیل زمینه مربع به هشت ضلعی، راه‌حل‌های متکامل‌تری جایگزین شد و‌ چندین فن گوشه‌سازی مختلف مانند فیلپوش و سِکُنج به‌کار رفت.

🔸در این میان به نظر میرسد، آنچه می‌تواند زمینۀ ایجاد پَتکانه (2) باشد، گوشه‌سازی «سِکُنج» (3) است. سکنج متشکل از دو تاق اریب است که همدیگر را در یک نقطه [و به عبارت دقیق‌تر در یک خط] قطع کرده باشند. تقاطع دو تاق، این نوع گوشه‌سازی را به وجود می‌آورد»(پیر نیا 1370،ص 22)

📚 معماری ایرانی نیارش، غلامحسین معماریان و هادی صفایی پور،ص291-292

پ.ن 1: گنبدخانه از سه قسمت گنبد، بِشَن و چَپیره تشکیل شده است. گنبد خانه همان زمینه گنبد است و بِشَن یا هیکل قسمتی است که روی تهرنگ به صورت مکعب (یا دیگر اشکال منتظم) بالا می‌آید و یک یا دو طرف آن باز است و بالاخره چپیره (جمع شده) بخشی است که تهرنگ مربع یا مستطیل را به دایره تبدیل کرده و گنبد را روی بِشَن سوار می‌کند.

پ.ن 2: تاق بندی، تاقچه بندی، تاقهای کوچکی روی هم سوار می شوند.

پ.ن 3: گوشواره یا فیلگوش، یکی از روش‌های «گوشه سازی» برای تغییر مقطع "چارگوش" دیوارها به "گِرد" برای ساخت طاق یا گنبد بر روی دیوار است که از گذشته در معماری ایرانی کاربرد فراوانی داشته است.

#ایران_نگین_زمین